Tháng 3, khi sắc hoa pơ lang thắm đỏ, người bản địa Tây Nguyên bước vào mùa lễ hội dân gian lớn nhất trong năm. Ở các làng Jrai của xã Ia Phí (huyện Chư Păh, tỉnh Gia Lai), từ những ngày đầu “mùa con ong đi lấy mật” đã rộn rã tiếng chiêng trong lễ pơ thi (bỏ mả).
Khu nhà mồ làng Lút (xã Ia Phí) nằm dưới những bóng đa cổ thụ. Hàng chục nhà mồ mới, cũ nằm đan xen trên một khoảng đất rộng nhìn ra cánh đồng mênh mông. Lễ bỏ mả đã được người dân làng Lút duy trì qua bao mùa lễ hội như một nét đẹp văn hóa.
Sau 1 năm chuẩn bị, gia đình ông Rơ Châm Đe quyết định tổ chức bỏ mả cho mẹ ruột và bố vợ cùng 1 lúc. Ông Đe cho biết, mẹ đẻ mất đã 16 năm, còn bố vợ mất gần 20 năm. Gia đình ông đã mua 2 con trâu để tổ chức bỏ mả. Ngoài ra, họ hàng, con cháu trong dòng họ và các làng lân cận đã góp thêm nhiều trâu, bò. Sau lễ hội, người chết mới thực sự chấm dứt mọi liên hệ, ràng buộc với người sống.
Không chỉ là việc riêng của gia đình ông Đe, đây là lễ hội dân gian lớn nhất trong năm của người dân làng Lút bởi có sự chung tay của cả cộng đồng. Phó Giáo sư, Tiến sĩ Ngô Văn Doanh nhận xét rằng, lễ pơ thi là “lễ hội lớn nhất, vui nhất, mang tính văn hóa nhất và cũng mang tính cộng đồng nhất của Tây Nguyên”.
Sau đây là một số hình ảnh trong lễ pơ thi của người dân làng Lút, xã Ia Phí.