Thực hiện Chỉ thị số 38-CT/TW, ngày 07 tháng 9 năm 2009 của Ban Bí thư (khóa X) về đẩy mạnh công tác bảo hiểm y tế trong tình hình mới, trong những năm qua, tỉnh Gia Lai đã đạt được một số kết quả.
Ảnh minh họa (nguồn GLO)
Nhận thức của các cấp ủy, chính quyền, cán bộ, đảng viên, các tầng lớp nhân dân, doanh nghiệp về chính sách bảo hiểm y tế được nâng lên. Việc thực hiện bao phủ bảo hiểm y tế đạt, vượt chỉ tiêu kế hoạch đề ra; đối tượng tham gia bảo hiểm y tế được mở rộng; quyền lợi của người tham gia bảo hiểm y tế được đảm bảo.
Chất lượng khám, chữa bệnh và chăm sóc sức khỏe nhân dân được cải thiện; thực hiện chi trả đầy đủ, kịp thời chi phí khám, chữa bệnh bảo hiểm y tế, góp phần bảo đảm quyền lợi của người tham gia bảo hiểm y tế; quỹ khám, chữa bệnh bảo hiểm y tế giữ được cân đối, sử dụng đúng mục đích, từng bước củng cố niềm tin của nhân dân đối với các chính sách của Đảng và Nhà nước về bảo hiểm y tế.
Tuy nhiên, công tác tuyên truyền, vận động người dân, nhất là vùng sâu, vùng xa, vùng đồng bào dân tộc thiểu số tham gia bảo hiểm y tế gặp khó khăn. Nhận thức của một bộ phận nhân dân về chính sách bảo hiểm y tế còn hạn chế; tỷ lệ bao phủ bảo hiểm y tế thiếu bền vững, do đối tượng tham gia bảo hiểm y tế được ngân sách nhà nước đóng, hoặc hỗ trợ mức đóng chiếm tỷ lệ cao; tỷ lệ học sinh tham gia bảo hiểm y tế chưa đạt mục tiêu đề ra (mới đạt 91,87%). Hộ gia đình làm nông, lâm nghiệp có mức sống trung bình số lượng tham gia bảo hiểm y tế còn hạn chế (mới chỉ đạt 1,01%). Các doanh nghiệp chấp hành pháp luật về bảo hiểm y tế đối với người lao động chưa nghiêm.
Công tác quản lý quỹ khám chữa bệnh trong những năm gần đây, nhất là trong 02 năm 2017, 2018 tại một số địa phương đã vượt quỹ, vượt dự toán chi khám, chữa bệnh với số tiền lớn.
Hạ tầng cơ sở, trang thiết bị y tế còn thiếu, lạc hậu, xuống cấp, hư hỏng; cơ số thuốc, danh mục thuốc bảo hiểm y tế chưa phong phú. Chất lượng khám, chữa bệnh chưa đáp ứng được sự hài lòng của một bộ phận người dân tham gia bảo hiểm y tế; tần suất khám, chữa bệnh bảo hiểm y tế còn thấp (bình quân 1,08 lần/thẻ/năm).
Công tác điều tra, thống kê và lập danh sách cấp thẻ bảo hiểm y tế cho đối tượng do ngân sách nhà nước hỗ trợ 100% hoặc hỗ trợ một phần kinh phí mua thẻ bảo hiểm y tế chưa kịp thời, còn sai sót, nhất là trẻ em từ 6 tuổi trở xuống. Việc cấp, phát thẻ bảo hiểm y tế còn chậm; hiệu quả sử dụng thẻ bảo hiểm y tế chưa cao, nhất là đối tượng được ngân sách nhà nước đóng, hỗ trợ một phần.
Tình trạng nợ đọng bảo hiểm y tế còn cao, tập trung chủ yếu ở khối doanh nghiệp ngoài quốc doanh. Bên cạnh đó, một số đơn vị cố tình chiếm dụng, không trích đóng, nợ đọng bảo hiểm y tế với số tiền lớn, thời gian kéo dài.
Nguyên nhân của tồn tại, hạn chế, đó là, Gia Lai là tỉnh miền núi, điều kiện kinh tế - xã hội còn nhiều khó khăn, thu nhập người dân còn thấp; phần lớn doanh nghiệp có quy mô nhỏ, siêu nhỏ nên phát sinh về số lượng lao động ít, dẫn đến tỷ lệ người dân tự nguyện tham gia bảo hiểm y tế thấp, ảnh hưởng nhất định đến mục tiêu đề ra.
Ngân sách của địa phương đầu tư cho y tế còn thấp, nên kinh phí đầu tư cho cơ sở vật chất, trang thiết bị khám, chữa bệnh không đảm bảo. Đội ngũ y, bác sỹ phục vụ khám, chữa bệnh, nhất là bác sỹ tuyến xã còn thiếu, gây khó khăn cho công tác chăm sóc sức khỏe ban đầu cho nhân dân.
Nhận thức, ý thức tuân thủ pháp luật của các đơn vị sử dụng lao động, người lao động chưa cao. Một bộ phận người lao động thỏa hiệp với chủ sử dụng lao động không tham gia bảo hiểm y tế. Cơ chế kiểm soát, cưỡng chế đối với đơn vị trốn đóng, nợ đóng bảo hiểm y tế còn nhiều bất cập.
Trong đó, nguyên nhân chủ quan là công tác tuyên truyền, vận động nhân dân hiệu quả chưa cao; một số đối tượng chưa thấy rõ quyền lợi khi tham gia bảo hiểm y tế.
Một số cấp ủy, chính quyền, doanh nghiệp nhận thức chưa đầy đủ, nên trong quá trình lãnh đạo, chỉ đạo, tổ chức thực hiện chính sách bảo hiểm y tế chưa quyết liệt. Công tác phối hợp giữa các ngành liên quan chưa chặt chẽ, chưa tạo được sự đồng thuận, thống nhất trong tổ chức thực hiện, nhất là trong công tác tuyên truyền, vận động, kiểm tra, giám sát và xử lý vi phạm.
Trách nhiệm của một số cơ quan, đơn vị, cá nhân trong việc lập danh sách đối tượng tham gia bảo hiểm y tế tại các thôn, làng, xã, thị trấn chưa cao, còn sai sót; cấp phát thẻ bảo hiểm y tế có lúc, có nơi chưa kịp thời, nhất là đối với đồng bào dân tộc thiểu số…
Việc chi vượt quỹ khám chữa bệnh bảo hiểm y tế (năm 2017, 2018) tại một số địa phương được xác định do nhiều nguyên nhân, như: Tần suất khám, chữa bệnh bảo hiểm y tế tăng; cơ sở khám, chữa bệnh chưa tiết kiệm, sử dụng hợp lý trong việc chỉ định sử dụng thuốc, dịch vụ kỹ thuật; gia tăng bệnh nhân vào điều trị nội trú, đặc biệt việc chi trả của các đối tượng do ngân sách đóng có mức thu thấp, mức hưởng cao; giá một số dịch vụ y tế cao hơn chi phí thực tế; thực hiện thông tuyến khám, chữa bệnh, nhu cầu của người dân tại địa phương tăng cao; cơ sở khám, chữa bệnh phát triển một số dịch vụ kỹ thuật mới; dự toán chi bảo hiểm y tế được Chính phủ giao cho tỉnh thấp hơn 90% số thực thu bảo hiểm y tế trên địa bàn trong năm tài chính.
Từ những tồn tại, hạn chế, nguyên nhân, chúng ta có thể rút ra một số bài học kinh nghiệm. Một là, cấp ủy, chính quyền và cả hệ thống chính trị cần làm tốt công tác tuyên truyền, bằng nhiều hình thức phù hợp với thực tiễn; nội dung tập trung vào quyền lợi của người tham gia, đây được coi là giải pháp căn bản, mang tính lâu dài góp phần đưa chính sách bảo hiểm y tế đến mọi tầng lớp nhân dân.
Hai là, ngành bảo hiểm xã hội cần chủ động tham mưu, tranh thủ sự lãnh đạo, chỉ đạo của cấp ủy, chính quyền để triển khai kịp thời các chính sách bảo hiểm y tế đến đối tượng thụ hưởng; tham mưu thực hiện tốt công tác kiểm tra, giám sát, sơ kết, tổng kết đánh giá kịp thời việc thực hiện chủ trương bảo hiểm y tế toàn dân.
Ba là, duy trì sự phối hợp giữa các ngành liên quan trong việc tham mưu cho cấp ủy, chính quyền triển khai thực hiện chính sách bảo hiểm y tế. Nhất là khâu rà soát, bổ sung, lập danh sách đối tượng được ngân sách nhà nước đóng hoặc hỗ trợ mức đóng để cấp thẻ bảo hiểm y tế kịp thời, tránh thiếu sót, trùng lắp.
Bốn là, đầu tư cơ sở vật chất, trang thiết bị, nguồn nhân lực phục vụ khám, chữa bệnh bảo hiểm y tế ở các tuyến, nhất là tuyến cơ sở. Nâng cao chất lượng khám, chữa bệnh, thái độ phục vụ của đội ngũ y, bác sỹ trong các cơ sở y tế.
Năm là, tăng cường thanh tra, kiểm tra việc chấp hành chính sách pháp luật về bảo hiểm y tế, kịp thời xử lý nghiêm các tổ chức, cá nhân vi phạm pháp luật về bảo hiểm y tế.
Cao Thương