Chúng ta đều biết nước và ánh sáng là hai yếu tố quyết định đến quá trình quang hợp, tức là quyết định đến quá trình sinh trưởng và phát triển của cây trồng.
Trong điều kiện nước và ánh sáng dồi dào thì mọi cây trồng đều sinh trưởng và phát triển tốt hơn so với điều kiện ngược lại; năng suất, chất lượng sản phẩm cũng tốt hơn.
Tây Nguyên nói chung và Gia Lai nói riêng được thiên nhiên ưu đãi về điều kiện khí hậu, thổ nhưỡng; đặc biệt là ánh sánh (nhiệt độ) và lượng mưa rất phù hợp với quá trình sinh trưởng và phát triển của cây trồng, nhất là trong mùa khô. Một thực tế mà ai cũng dễ dàng nhận thấy là trong mùa khô, ở đâu đáp ứng được nhu cầu về nước thì năng suất cây trồng sẽ cao hơn trong mùa mưa, chất lượng sản phẩm cũng tốt hơn, nghĩa là năng suất, chất lượng sản phẩm vụ đông xuân tốt hơn vụ mùa. Năng suất lúa đông xuân và lúa mùa trong hơn mười năm qua ở Gia Lai (tính từ năm 2003 đến năm 2012) là một minh chứng hùng hồn nói lên điều này.
Năm
|
NS lúa ĐX(tạ/ha)
|
NS lúamùa(tạ/ha)
|
Mùa/ĐX(%)
|
2003
|
51,1
|
29,13
|
57,0
|
2004
|
51,7
|
27,4
|
53,0
|
2005
|
48,8
|
30,8
|
63,11
|
2006
|
56,3
|
34,22
|
60,78
|
2007
|
55,79
|
34,54
|
61,91
|
2008
|
56,1
|
36,53
|
65,11
|
2009
|
55,62
|
34,1
|
61,31
|
2010
|
56,2
|
37,7
|
67,08
|
2011
|
46,2
|
39,2
|
84,84
|
2012
|
57,5
|
38,86
|
67,58
|
Bảng số liệu cho thấy phần lớn năng suất vụ mùa chỉ hơn 60% năng suất vụ đông xuân
Theo số liệu diện tích gieo trồng lúa cả năm tính từ năm 2003 đến nay thì diện tích lúa đông xuân chỉ chiếm xấp xỉ 30% nhưng sản lượng luôn chiếm trên 40%; cá biệt như năm 2004, diện tích lúa đông xuân chỉ chiếm 30,6% nhưng sản lượng chiếm đến 45,36% hoặc như năm 2009 diện tích lúa vụ đông xuân chiếm 33,09% nhưng sản lượng chiếm đến 44,65%.
Số liệu trên chỉ mới cho thấy diện tích, năng suất và sản lượng lúa đông xuân so với vụ mùa còn hiệu quả kinh tế của vụ đông xuân so với vụ mùa chắc chắn sẽ còn cao hơn.
Nguyên nhân là do canh tác trong mùa khô nên năng suất lao động sẽ cao hơn, sâu bệnh hại ít hơn nên chi phí sản xuất sẽ thấp hơn và vì thế giá thành sản phẩm cũng thấp hơn. Mặt khác, điều kiện thu hoạch, phơi phong sẽ đảm bảo hơn, chất lượng sản phẩm tốt hơn và giả cả thường cao hơn nên hiệu quả kinh tế sẽ cao hơn.
Cây trồng nói chung và lúa nói riêng ở những chân ruộng đảm bảo nhu cầu về nước trong mùa khô sẽ cho năng suất chất lượng và hiệu quả kinh tế cao hơn. Đó là một điều đã được thực tế chứng minh. Đối với việc gieo trồng lúa, vấn đề là phải làm sao để đưa tỉ trọng diện tích lúa đông xuân tăng nhanh hơn nữa trong tổng diện tích trồng lúa hàng năm của tỉnh, thậm chí trở thành vụ sản xuất chính để tận dụng tốt ưu thế về ánh sáng và nước mà thiên nhiên ưu đãi cho Tây Nguyên nói chung và Gia Lai nói riêng như đã nêu trên?
Câu trả lời xác đáng là phải đẩy mạnh xây dựng các công trình thủy lợi, nhất là thủy lợi vừa và nhỏ, thậm chí cực nhỏ để trữ nước vô cùng dồi dào trong mùa mưa nhằm cung cấp nước cho cây trồng trong mùa khô.
Để làm được điều này đòi hỏi ngoài đầu tư từ ngân sách của Nhà nước, ngoài chính sách khuyến khích đầu tư từ các thành phần kinh tế thì các hội, đoàn thể, cơ quan truyền thông phải tăng cường tuyên truyền, vận động để nhân dân nhận thức được hiệu quả kinh tế to lớn của sản xuất vụ đông xuân, qua đó tích cực hưởng ứng chủ trương Nhà nước và nhân dân cùng làm trong việc đầu tư xây dựng các công trình thủy lợi. Mặt khác, ngân sách của tỉnh cũng cần có chính sách ưu tiên đặc biệt trong đầu tư xây dựng các công trình thủy lợi trong chủ trương đầu tư của tỉnh./.