Việc thực thi quyền sở hữu trí tuệ (SHTT) có vai trò rất quan trọng nhằm bảo vệ quyền lợi hợp pháp của chủ thể, quyền và lợi ích của người tiêu dùng và xã hội, góp phần lành mạnh hóa môi trường kinh doanh và thu hút các nguồn đầu tư vào các hoạt động sáng tạo. Tuy nhiên, hiện nay, với mức xử lý chưa đủ sức răn đe, khiến tình hình xâm phạm quyền SHTT vẫn diễn biến phức tạp.
Thanh tra Bộ KH&CN xử lý nhiều vụ vi phạm về SHTT cuối năm 2015. (Ảnh: BL)
Xử lý vi phạm còn gặp nhiều thách thức
Ông Trần Minh Dũng - Chánh Thanh tra Bộ Khoa học và Công nghệ (KH&CN) cho biết, việc xâm phạm quyền SHTT gần đây vẫn rất nhiều và đa dạng, ngày càng tinh vi, khó phát hiện, cụ thể là các xâm phạm về sở hữu công nghiệp, về nhãn hiệu, kiểu dáng, sáng chế, tên thương mại, tên miền…
Theo thống kê chưa đầy đủ của Ban thường trực Chương trình phối hợp hành động về phòng, chống xâm phạm quyền SHTT giai đoạn 2012-2015 (Chương trình 168), các lực lượng thực thi quyền SHTT trong phạm vi toàn quốc đã xử lý 26.004 vụ việc với tổng số tiền phạt trên 68 tỷ đồng; qua đó, tịch thu, buộc tiêu hủy, loại bỏ yếu tố vi phạm đối với khoảng 70 tấn thực phẩm chức năng các loại; hàng chục nghìn chai rượu ngoại các loại; gần 27.000 sản phẩm thuốc tân dược; 80.900 tấn phân bón và hàng triệu sản phẩm điện tử, túi xách, giầy dép, quần áo thời trang, lương thực thực phẩm giả mạo nhãn hiệu và xâm phạm bản quyền đối với các đối tượng sở hữu công nghiệp; buộc tiêu huỷ hàng chục nghìn đĩa CD-VCD không tem nhãn có nguồn gốc nhập lậu.
Ông Nguyễn Phương Minh - Phó Phòng Thực thi và giải quyết khiếu nại – Cục SHTT cho biết thêm, riêng năm 2015, các cơ quan thực thi đã xử lý 5.247 vụ về hàng xâm phạm quyền SHTT, khởi tố hình sự 113 vụ với 145 bị can. Việc xử lý hành vi xâm phạm quyền SHTT hiện nay vẫn còn gặp nhiều thách thức, chưa đáp ứng được yêu cầu bảo hộ quyền SHTT một cách hiệu quả trước các hành vi xâm phạm ngày một gia tăng và phức tạp.
Cùng quan điểm trên, ông Trần Đức Viện - Cục Cảnh sát kinh tế (Bộ Công an) thừa nhận, việc xử lý các vụ vi phạm quyền sở hữu trí tuệ đang gặp khó khăn do các quy định không rõ ràng. Bộ luật Hình sự chưa quy định thế nào là hàng giả; quy định về số lượng lớn, gây hậu quả nghiệm trọng còn chung chung.
Cần quy định chặt chẽ hơn trong xử lý vi phạm SHTT
Lý giải tình trạng vi phạm quyền SHTT còn nhiều, Chánh thanh tra Bộ KH&CN Trần Minh Dũng cho hay, việc xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ gần đây vẫn rất nhiều và đa dạng. Hoạt động vi phạm ngày càng tinh vi và khó phát hiện.
Theo ông Trần Minh Dũng, Luật hiện nay cho phép sử dụng các biện pháp hành chính để xử lý các vụ vi phạm sở hữu trí tuệ. Việc này trước mắt đạt được mục đích là ngăn chặn kịp thời các vi phạm, mức phạt cũng đủ sức răn đe. Tuy nhiên, thời gian tới, khi Việt Nam hội nhập đầy đủ với thế giới, lực lượng chuyên trách phát triển, có tòa chuyên trách thì không thể tiếp tục dùng ngân sách để thực hiện các biện pháp hành chính được nữa. Khi đó các bên có tranh chấp cần tự chứng minh lý lẽ của mình trước tòa để yêu cầu bồi thường. Việc thực thi quyền sở hữu trí tuệ giúp bảo đảm môi trường cạnh tranh lành mạnh, thúc đẩy sáng tạo và đầu tư cho hoạt động sáng tạo.
“Để nâng cao hiệu quả thực thi quyền SHTT, năm 2017, Bộ KH&CN sẽ có kế hoạch trình Quốc hội sửa đổi Luật SHTT. Trong đó, sẽ mở rộng phạm vi bảo hộ, đối tượng bảo hộ và có những quy định chặt chẽ hơn liên quan đến thẩm định sáng chế, hình thức xử lý…” - ông Trần Minh Dũng nhấn mạnh.
Để giải quyết tình trạng trên, Thứ trưởng Bộ KH&CN Trần Việt Thanh chia sẻ, trong thời gian tới, các Bộ, ngành liên quan gồm: Bộ KH&CN, Bộ Công thương, Bộ Văn hóa - Thể thao và Du lịch, Bộ Tài chính… sẽ triển khai đồng bộ các giải pháp để thực thi quyền SHTT một cách hiệu quả hơn như: Thường xuyên tổ chức tuyên truyền, phổ biến các quy định của pháp luật về SHTT nhằm nâng cao nhận thức của công chúng, nâng cao ý thức tự bảo vệ của chủ thể quyền; tăng cường công tác đào tạo, tập huấn cho các cán bộ đầu mối, lực lượng thực thị quyền SHTT trong phạm vi toàn quốc; tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra, xử lý nghiêm các hành vi xâm phạm quyền SHTT bằng biện pháp hành chính, hình sự, dân sự và kiểm soát biên giới…
Đồng quan điểm trên, ông Nguyễn Phương Minh - Phó Phòng Thực thi và giải quyết khiếu nại – Cục SHTT cũng cho rằng, việc xử lý xâm phạm quyền SHTT phải được thực hiện bởi các cơ quan: Hải quan, quản lý thị trường, thanh tra, cảnh sát kinh tế. Do đó, ngoài việc phải tăng cường năng lực của cơ quan thực thi như vẫn nhấn mạnh từ trước đến nay, thì cần nâng cao vai trò của tòa án trong quá trình xét xử các hành vi xâm phạm quyền SHTT. Đây là nhân tố quan trọng để hoạt động thực thi đáp ứng các đòi hỏi trong tình hình hội nhập.
Theo Bộ KH&CN, thời gian tới, Bộ sẽ tiếp tục đẩy mạnh tuyên truyền và triển khai nhiều hoạt động nhằm nâng cao vai trò, trách nhiệm của các cơ quan quản lý SHTT, các cơ quan thực thi quyền SHTT từ trung ương đến địa phương. Đặc biệt, Bộ cũng sẽ hợp tác tích cực với các cơ quan thông tấn báo chí đưa các kiến thức và thông tin tuyên truyền các vấn đề liên quan đến SHTT đến người tiêu dùng, nhằm tránh các hành vi xâm phạm quyền SHTT./.
Theo ĐCSVN